M2009.11.11

Is breá liom é nuair a thagann rudaí le chéile, nuair a d'fhéadfaí nasc díreach a dhéanamh idir rudaí.
Agus táim den tuairim, sa chás seo, sílim, go bhfuil nasc againn idir na cainteoirí dúchais deireanacha as contae Shligigh a ndearna mé blag fúthu, agus a n-athair ag casadh amhrán ar thaifid Doegen.

Beidh muid cinnte cé atá ann i ndáiríre nuair a thagann an t-eolas go léir amach:

"..tá eolas tábhachtach ar fáil maidir leis na cainteoirí. Ag gach seisiún taifeadta líonadh ceistneoir a sholáthair an Dr Doegen... Bailíodh faisnéis thábhachtach ar na foirmeacha seo: dáta breithe, áit dúchais, seoltaí ag staideanna éagsúla saoil, áit dúchais na dtuismitheoirí, leibhéal oideachais, slí bheatha, slí bheatha an athar, leibhéal litearthachta, cumas i dteangacha eile, cumas sa cheol, agus reiligiún. Tá áit ar na foirmeacha freisin le barúil a thabhairt maidir le guth nó urlabhra an chainteora. Tá an fhaisnéis ar na foirmeacha seo á cur ar fáil mar dhlúthchuid den chartlann leictreonach seo"

Mar sin, d'fhéadfaí canúint na gcainteoirí dúchais deireanacha as Contae Shligigh a chloisteáil, ó bhéal a n-athar.

Tá iontráil Sheáin i ndaonáireamh 1911 le feiceáil ar an chéad nasc thuas ina dtéann sé, a bhean chéile agus a chlann síos mar Bhéarlóirí!
Sna taifid Doegen bheadh sé timpeall 65 bliana d'aois. Níl caighdeán na fuaime ró-iontach ach is cinnte go bhfuil sé ag canadh "Coill Dá Lao" .i. baile fearainn i gContae Shligigh atá ar chúl Shliabh Gamh. Breac-Ghaeltacht go dtí 1999 a bhí ann agus áit dúchais chlann an Déisigh.
Scríobhann Seán Ó Donnabháin "Cúl Dálaigh" síos i gcomhair an bhaile fhearainn sin agus é i mbun a ghnó fíorthábhachtach i 1836, mar is féidir a fheiceáil ón nasc thuas.
Ach is léir domh anois gur Coill Dá Loa atá ann i ndáiríre.

Ós rud é nach bhfuil an fhuaim thar mholadh beirte déanfaidh mé iarracht é a ghlanadh leis an mbogearra seo anocht, má fhaighim an t-am.
Tá rím dháin ar an "An Bhéarthóg" (pé ní é sin?) á reic ag Mac an Déisigh agus spéis nach beag agamsa é a chloisteáil, i gceart!